Premiera nowej wersji Ubuntu już za nami. Ta wersja jest o tyle szczególna, iż jest to LTS (Long Term Support) czyli dłużej wspierana przez Canonical. Jeśli ktoś się wstrzymywał z aktualizacją lub wciąż korzysta z poprzedniego wydania LTS to jest to dobry moment na aktualizację.
Ubuntu jak zwykle dostępne jest w wielu różnych odmianach oraz trybach instalacji:
https://www.ubuntu.com/download/desktop/thank-you?country=PL&version=18.04&architecture=amd64
Alternatywny mini obraz może pobrać tu:
https://www.ubuntu.com/download/alternative-downloads
Spin Ubuntu oparty o interfejs Budgie:
https://ubuntubudgie.org/downloads
Ubuntu Mate
https://ubuntu-mate.org/download/
Xubuntu
Lubuntu
Kubuntu
https://www.kubuntu.org/getkubuntu/
Jak zwykle również po każdej instalacji jest kilka kroków, które warto wykonać oraz zainstalować odpowiednie oprogramowanie. Kroki nie różnią się bardzo od tych z poprzednich wydań. Kilka ciekawostek odnośnie tego wydania. Po pierwsze, jak zawsze mamy podbite wersje pakietów, po drugie tuż po instalacji wyświetli się nam okienko informujące o najnowszych zmianach i nowościach:
Po kliknięciu przycisku Dalej pojawi się kolejna plansza z pytaniem czy chcemy skonfigurować funkcję Livepatch. Livepatch umożliwia aktualizacje jądra o poprawki bezpieczeństwa bez konieczności restartu komputera. Funkcja ta jest z pewnością przydatna dla serwerów, ale chyba już mniej dla zwykłych komputerów.
Kolejna plansza to zgoda (lub nie) na przesyłanie statystyk do Canonical.
I na koniec zaproszenie do uruchomienia graficznego programu do zarządzania oprogramowaniem.
Na koniec dodam, że Canonical był w nie lada kłopocie gdyż w ostatniej wersji, na której bazuje 18.04, z programu nautilus (Files) została usunięta funkcjonalność związana z plikami na pulpicie. W czystej wersji Gnoma plików na pulpicie nie ma. W związku z powyższym wersja LTS korzysta z Files w wersji 3.26. Ciekawe co będzie później bo z wersji na wersję z Gnoma usuwane są kolejne funkcjonalności, które są raczej popularne wśród użytkowników. Dla przykładu, z kolejnego Gnoma, z poziomu Files, zniknie możliwość uruchamiania programów i skryptów. Złośliwi mogą powiedzieć, że wkrótce Gnom sam się usunie :>
To w zasadzie tyle z nowości. Wszystkie komendy wykonujemy w terminalu, ale również możemy posłużyć się nakładkami graficznymi jak: Oprogramowanie czy też Synaptic, w których wystarczy podać nazwę programu.
0) Krok zerowy wciąż istnieje czyli wybór trybu, w jakim chcemy pracować. Jest to Ubuntu lub Ubuntu na Xorg. W pierwszym przypadku Ubuntu będzie korzystało z Waylanda, a w drugim z starych Xów. Chociaż domyślnym ustawieniem jest pierwsza opcja to jednak polecałbym przestawienie wajchy na: Ubuntu na Xorg zwłaszcza jeśli używamy starszych programów korzystających z Xów lub myślmy o graniu. To nie jest jeszcze czas na Waylanda.
1) Jak zawsze rozpoczynamy od aktualizacji czyli od włączenia: (wciskamy klawisz winlogo) Aktualizacje oprogramowania -> Ustawienia i zaznaczamy w zakładce Inne oprogramowanie pole Partnerzy Canonical, a w zakładce Aktualizacje: Aktualizacje polecane. Zamykamy program, jeszcze raz włączamy w celu odświeżenia repozytorium i instalujemy wszelkie aktualizacje.
2) Sterowniki graficzne: wyszukujemy je w programie Dodatkowe sterowniki po czym wybieramy z listy ten najbardziej odpowiadający.
Użytkownicy kart Nvidia mogą zainstalować dodatkowe repozytorium z nowszymi wersjami sterowników:
sudo add-apt-repository ppa:graphics-drivers/ppasudo apt-get updatesudo apt-get install nvidia-graphics-driver-xxx
Użytkownicy AMD mają jeszcze lepiej bo nie muszą nic robić gdyż sterowniki są otwarte i znajdują się w głównych pakietach. Co więcej są one już lepsze niż zamknięte sterowniki.
3) Mając zaktualizowany system wraz z działającymi sterownikami od grafiki czas rozpocząć dostosowywanie nasze systemu. Wpierw należy się udać się do Ustawień.
Gdzie możemy zarządzać:
Wifi
Bluetooth
Tło – zmiana tła na ekranie i ekranie blokady. Uf wreszcie koniec kombinowania z LightDM.
Dock – skąpe ustawienia docka, o tym później
Powiadomienia – można wybrać typy powiadomień jakie chcemy otrzymywać
Wyszukiwanie – czyli usługa indeksowania programów i plików (po wciśnięciu winlogo). Co ciekawe indeksowanie plików nie zacznie działać dopóki nie zainstalujemy dodatkowego programu: sudo apt install tracker i przelogujemy się. Po instalacji warto kliknąć na małe koło zębate aby wybrać katalogi do indeksacji. Pierwsze indeksowanie może trochę trwać i przydusić komputer. Status indeksowania po wydaniu w terminalu komendy: tracker status
Region i język
Ustawienia dostępu
Konta online
Prywatność – warto powyłączać niektóre opcje
Udostępnienie
Dźwięk – ustawienia źródeł dźwięku
Zasilanie
Sieć
Urządzenia – ustawienia klawiatury, myszki, ekranów, nośników wymiennych. W ustawieniach ekranu warto włączyć opcję Nocne światło, dzięki czemu o określonej godzinie barwy na ekranie będą cieplejsze.
Informacje – po instalacji kilku programów warto tu wrócić i ustawić domyślne programy jak kalendarz, przeglądarka etc.
4) Gnome-tweak-tool – czyli dostrajanie środowiska graficznego Gnoma. Wraz z odejściem Unity odchodzą w zapomnienie wszystkie narzędzia jak Unity tweak tool itp. Teraz mamy jedno i oficjalne za pomocą którego możemy zmieniać czcionki, górny panel, dekoracje okien, wybrać programy startowe, ustawienia pulpitu, motywy graficznego czy też rozszerzenia.
sudo apt install gnome-tweak-tool
5) Rozszerzenia – największą zaletą Gnoma jest możliwość instalowania rozszerzeń, które znacznie polepszają komfort pracy. Domyślnie Ubuntu nie ma zainstalowanych żadnych rozszerzeń poza biednym Dockiem, który ma imitować pasek Unity. Niestety tak jak Unity miało mało opcji konfiguracyjnych tak samo domyślny Dock ma ich mało, a szkoda bo jest to fork najbardziej popularnego rozszerzenia do Gnoma.
Aby zainstalować rozszerzenia do Gnomea należy udać się na oficjalną stronę: https://extensions.gnome.org/ i zgodzić się na pobranie dodatku extensions.gnome.org
To nie wszystko, należy jeszcze zainstalować pakiet: sudo apt install chrome-gnome-shell umożliwiający pobieranie dodatków poprzez stronę. Jeśli wszystko się udało to po odświeżeniu przeglądarki powinny zniknąć wszystkie banery. Instalacja odbywa się poprzez kliknięcie na przycisk OFF i wyrażenie zgody na instalację. Poniżej kilka rozszerzeń, które warto mieć 😉
a) Alternate tab – łatwiejsze przeglądanie alt-tab, który nie grupuje okien
b) Applications menu – menu z programami, które pojawi się w lewej części panelu
c) Coverflow – alternatywa dla alternate tab
d) Dash to dock – najważniejszy dodatek, który umożliwia utworzenia paska/docka w dowolnej części ekranu, posiadający mnóstwo ustawień. Po jego instalacji domyślny dock Ubuntu zostanie wyłączony
e) Dash to panel – bardzo dobra alternatywa dla Dash to dock, zamiast tworzenia osobnego paska na pulpicie, użyty zostanie pasek na górnym panelu. Must have dla minimalistów.
f) Launch new instance – umożliwia otwieranie nowej instancji programu przy kliknięciu na program w widoku przeglądania zamiast przechodzenia do już otwartej wersji
g) Media Player Indicator – powoduje utworzenie ikony w prawej części panelu, przez którą możemy sterować uruchomionym odtwarzaczem muzyki
h) Native Window Placement – bardziej uporządkowany widok uruchomionych programów po wciśnięciu klawisza winlogo
i) Open Weather – pogoda 🙂
j) Places status indicator – tworzy na panelu menu ze skrótami najważniejszych katalogów użytkownika
k) Topicons Plus – dzięki temu dodatkowi na panelu pojawią się ikony dla niektórych programów jak. np steam, skype i inne. Niestety to kolejny dodatek, który przestaje działać z powodu zmian w Gnomie. Alternatywą może być: https://extensions.gnome.org/extension/615/appindicator-support/
l) User themes – umożliwia korzystanie z motywów użytkownika
W razie problemów ze stabilnością zalecałbym wyłączenie wszystkich dodatków i włączanie ich pojedynczo.
6) Dconf-editor – edytor ustawień gnome-shella. Normalnie nie jest to niezbędne do życie, ale Canonical popsuło trochę gnoma poprzez zmianę niektórych domyślnych ustawień np. wyłączenie tzw. hot-corners przez co niektóre rozszerzenia nie będą działać jak np. Applications menu.
sudo apt install dconf-editor
Nawigujemy do org – gnome – shell i włączamy enable-hot-corners
7) Nieśmiertelne ikony Faenza 🙂
sudo apt install faenza-icon-theme
Ikony możemy włączyć przy pomocy Gnome-Tweak -Tool
Warto również zajrzeć na stronę gnome-look i przejrzeć inne zestawy ikon, które instaluje się poprzez skopiowanie rozpakowanej paczki do katalogu ~/.icons (trzeba utworzyć jeśli nie istnieje). Inne ciekawe zestawy ikon to Numix, Papirus, Paper i przeróżne remixy, których jest mnóstwo w sieci.
Płaski motyw ikon to np. Paper:
sudo add-apt-repository ppa:snwh/pulp
sudo apt-get update
sudo apt-get install paper-icon-theme
8) Motywy – podobnie jak ikony, motywy ustawiamy poprzez gnome-tweak-toola. Jeden z popularniejszych motywów to np Arc-theme:
sudo apt install arc-theme
lub Adapta
sudo add-apt-repository ppa:tista/adaptasudo apt updatesudo apt install adatpa-gtk-theme
9) Dropbox – wiadomo – ściągamy paczkę ze oficjalnej strony dla 64bitowego systemu https://www.dropbox.com/download?dl=packages/ubuntu/dropbox_2015.10.28_amd64.deb i instalujemy:
sudo dpkg -i dropbox_2015.10.28_amd64.deb
10) mc – midnight commander – klon norton commandera pod linuxa jeśli ktoś używał DoS’a 😉
sudo apt install mc
11) Wine – jeśli ktoś zamierza korzystać z oprogramowania Windows to należy wpierw dodać repozytorium aby móc cieszyć się zawsze najnowszą wersją Wine:
wget -nc https://dl.winehq.org/wine-builds/Release.keysudo apt-key add Release.keysudo apt-add-repository https://dl.winehq.org/wine-builds/ubuntu/sudo apt-get update
sudo apt-get install --install-recommends winehq-stablesudo apt-get install --install-recommends winehq-develsudo apt-get install --install-recommends winehq-staging
Najlepiej instalować wersję devel lub staging.
Istnieje jeszcze kilka innych niemniej ciekawych wersji Wine obsługujących bardziej eksperymentalne poprawki usprawniające pracę Vulkana czy WoW, ale o tym w osobnej notce.
12) Dosbox – emulator do odpalania starych DOSowych gier
sudo apt install dosbox
13) ScummVM – kolejny emulator, ale tym razem ukierunkowany na przygodówki DOSowe
sudo apt install scummvm
14) Synaptic – do graficznego zarządzania pakietami
sudo apt install synaptic
15) Gimp zamiast Photoshopa – wiadomo 🙂
sudo apt install gimp
16) Inkscape – program graficzny do tworzenia grafiki wektorowej
sudo apt install inkscape
17) VLC – jeden z lepszych kombajnów do oglądania filmów i nie tylko
sudo apt install vlc
18) SMPlayer – bardzo dobra nakładka graficzna na mplayer’a lub mpv’a wraz z funkcjonalnością ściągania napisów z opensubtitles czy też obsługą chromecasta… i wiele więcej
sudo apt install smplayer
19) Clementine – najlepszy (wg. mnie) odtwarzacz muzyki, radia, podcastów. Oparty o wczesną wersję Amaroka.
sudo apt install clementine
20) Calibre – niezbędny kombajn do zarządzania ebookami oraz czytnikami. Wersja w repozytoriach jest dosyć stara więc należy posłużyć skryptem ze strony Calibre: Binary Install
https://calibre-ebook.com/download_linux
21 Napiprojekt – napisy do filmów – http://nocnypingwin.pl/napiprojekt-pod-linuxa/
Dodatkowo, przekopiowanie skryptu do katalogu ~/.local/share/nautilus/scripts/ spowoduje, że skrypt będzie zawsze dostępny pod prawym klawiszem myszy.
22) Gaupol – bardzo dobry edytor napisów umożliwiające jednoczesny pogląd filmu jak linii czasu
sudo apt install gaupol
23) Play on linux – nakładka graficzna do Wine
wget -q "http://deb.playonlinux.com/public.gpg" -O- | sudo apt-key add -sudo wget http://deb.playonlinux.com/playonlinux_trusty.list -O /etc/apt/sources.list.d/playonlinux.listsudo apt updatesudo apt install playonlinux
Polecam zapoznanie się również z alternatywą jaką jest Lutris: https://lutris.net/ Lutris działa na podobnej zasadzie jak Play on Linux, a, ostatnio jest bardzo popularny z powodu posiadania różnych eksperymentalnych wersji Wine dla poszczególnych gier przez co nie trzeba samemu kompilować.
24) Gparted – do zarządzania partycjami
sudo apt-get install gparted
25) Kodi dawniej xbmc) – multimedialny kombajn, zwłaszcza z pluginem umożliwiającym oglądanie wielu stacji telewizyjnych: http://sd-xbmc.org/repository/repository.sd-xbmc.org/repository.sd-xbmc.org-2.0.0.zip
sudo add-apt-repository ppa:team-xbmc/ppasudo apt updatesudo apt install kodi
26) Mkvmerge – do tworzenia i edycji plików MKV
sudo apt install mkvtoolnix-gui
27) VirtualBox darmowy program do odpalania wirtualnych maszyn, niezastąpiony do testów
https://www.virtualbox.org/wiki/Linux_Downloads
sudo dpkg -i virtualbox...
28) Furious – graficzna nakładka dla komendy mount
sudo apt install furiusisomount
29) Dodatkowe kodeki i czcionki jeśli nie zaznaczyliśmy odpowiedniej opcji w trakcie instalacji
sudo apt install ubuntu-restricted-extras
30) Steam
sudo apt install steam
31) Gnotifier – bardzo sprytny dodatek do Firefox’a i (niestety wciąż niezaktualizowany dla Firefoxa) Thunderbird’a pozwalający na wyświetlanie (ładnych) powiadomień przy pomocy systemowych komunikatów.
http://nocnypingwin.pl/integracja-firefoxa-z-systemowym-powiadamianiem/
http://nocnypingwin.pl/gnotifier-rowniez-dla-thunderbirda/
http://nocnypingwin.pl/powiadomienia-o-nowej-poczcie-gmail-w-ubuntu/
32) Meld – graficzna program do porównywania zawartości dwóch plików, czasem może się przydać jeśli nie lubimy (a powinniśmy) diff’a 😉
sudo apt install meld
33) Otwarta Java (na niej Minecraft też działa)
sudo apt install openjdk-8-jre
lub
sudo apt install openjdk-9-jre
lub -jdk
34) Skype – https://go.skype.com/skypeforlinux-64.deb
sudo dpkg -i skypeforlinux-64.deb
sudo apt install -f
35) Teamviewer – wreszcie prawdziwie natywna wersja oparta o Qt
https://download.teamviewer.com/download/linux/teamviewer_amd64.deb
sudo dpkg -i teamviewer_amd64.deb
sudo apt install -f
Kilka drobiazgów na sam koniec:
36) Na wypadek jakbyśmy chcieli usunąć niechciane PPA i przywrocić domyślne ustawienia:
sudo apt install ppa-purge
Użycie: sudo ppa-purge xorg-edgers etc
37) Restart gnome-shella łatwo dokonać poprzez skrót alt-f2 i wpisanie litery r
38) Gnome ma sporo skrótów, z którymi warto się zaznajomić, jedne z ciekawszych to skróty zmieniające nam okna w kafelki, coś na wzór i3 itp: winlogo – strzałka góra/dół/lewo/prawo
To mnie więcej tyle, zachęcam do eksperymentowania z Ubuntu 🙂